علل زوال عقل
زوال عقل (دمانس) اصطلاحی است که برای توصیف علائمی به کار می‌رود که در اثر کاهش عملکرد مغز ایجاد می‌شود.
زوال عقل یک بیماری واحد نیست. بیماری‌ها و شرایط مختلفی وجود دارند که می‌توانند باعث زوال عقل شوند. بسیاری از این بیماری‌ها با تجمع غیرطبیعی پروتئین‌ها در مغز مرتبط هستند.
این تجمع باعث می‌شود سلول‌های عصبی عملکرد خوبی نداشته باشند و در نهایت بمیرند. با مرگ سلول‌های عصبی، نواحی مختلف مغز کوچک می‌شوند.
علل بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر شایع‌ترین نوع زوال عقل (دمانس) است.
تصور می‌شود که بیماری آلزایمر به دلیل تجمع غیرطبیعی ۲ پروتئین به نام‌های آمیلوئید و تاو ایجاد می‌شود.
رسوبات آمیلوئید به نام «پلاک» در اطراف سلول‌های مغزی جمع می‌شود. رسوبات تاو «گره‌هایی» را در داخل سلول‌های مغزی تشکیل می‌دهند.
محققان هنوز به طور کامل درک نکرده‌اند که آمیلوئید و تاو چگونه در از بین رفتن سلول‌های مغزی نقش دارند، اما تحقیقات در مورد این موضوع همچنان ادامه دارد.
همانطور که سلول‌های مغز در آلزایمر تحت تاثیر قرار می‌گیرند، پیام رسان‌های شیمیایی (به نام انتقال دهنده‌های عصبی یا نوروترانسمیترها ) که در ارسال پیام‌ها یا سیگنال‌ها بین سلول‌های مغز نقش دارند نیز کاهش می‌یابند.
مقدار ۱ انتقال دهنده عصبی به نام استیل کولین در مغز افراد مبتلا به آلزایمر به طور خاص پایین است.
داروهایی مانند دونپزیل باعث افزایش مقدار استیل کولین و بهبود عملکرد مغز و علائم می‌شوند.
این درمان‌ها، درمان قطعی برای بیماری آلزایمر نیستند، اما به بهبود علائم کمک می‌کنند.
درباره درمان‌های زوال عقل بیشتر بخوانید.
علائمی که افراد به آن دچار می‌شوند به نواحی آسیب دیده مغز بستگی دارد.
هیپوکامپ (اسبک) اغلب در اوایل بیماری آلزایمر تحت تأثیر قرار می‌گیرد. این ناحیه از مغز مسئول ایجاد خاطرات جدید است. به همین دلیل مشکلات حافظه یکی از اولین علائم آلزایمر است.
انواع غیرمعمول بیماری آلزایمر می‌تواند با مشکلات بینایی یا زبان شروع شود.
درباره بیماری آلزایمر بیشتر بخوانید.
علل زوال عقل عروقی
زوال عقل (دمانس) عروقی ناشی از کاهش جریان خون به مغز است که باعث آسیب و در نهایت مرگ سلول‌های مغزی می‌شود.
این می‌تواند در نتیجه مو ارد زیر اتفاق بیفتد:
تنگ شدن و گرفتگی رگ‌های خونی کوچک داخل مغز
یک سکته مغزی، که در آن خون‌رسانی به قسمتی از مغز به طور ناگهانی قطع می‌شود
تعداد زیادی «سکته‌های کوچک» که باعث آسیب‌های ریز اما گسترده به مغز می‌شود
همه افرادی که سکته مغزی می‌کنند به زوال عقل عروقی مبتلا نمی‌شوند.
درباره زوال عقل عروقی بیشتر بخوانید.
علل زوال عقل با اجسام لویی
اجسام لویی توده‌های ریز پروتئینی به نام آلفا-سینوکلئین هستند که می‌توانند در داخل سلول‌های مغزی ایجاد شوند.
این توده‌ها نحوه عملکرد سلول‌ها و ارتباط آنها با یکدیگر را مختل می‌کنند و در نهایت سلول‌های مغزی می‌میرند.
زوال عقل با اجسام لویی ارتباط نزدیکی با بیماری پارکینسون دارد و اغلب برخی از علائم مشابه آن، از جمله مشکل در حرکت و خطر بالاتر زمین خوردن را دارد.
درباره زوال عقل با اجسام لویی بیشتر بخوانید.
علل زوال عقل پیشانی گیجگاهی (دمانس فرونتوتِمپورال)
این یک علت مهم زوال عقل در افراد جوان‌تر است. اغلب بین سنین ۴۵ تا ۶۵ سال تشخیص داده می‌شود.
این عارضه به خاطر تجمع غیرطبیعی پروتئین‌ها، از جمله تاو، در لوب‌های فرونتال و تمپورال در جلوی مغز و طرفین آن ایجاد می‌شود.
تجمع این پروتئین‌ها به سلول‌های عصبی در لوب‌های فرونتال و تمپورال آسیب می‌رساند و باعث مرگ سلول‌های مغزی می‌شود. این منجر به کوچک شدن این نواحی از مغز می‌شود.
احتمال ارثی بودن زوال عقل فرونتوتمپورال نسبت به سایر علل شایع تر دمانس بیشتر است.
درباره زوال عقل فرونتوتمپورال بیشتر بخوانید.
علل زوال عقل مختلط
زوال عقل مختلط ترکیبی از بیش از ۱ نوع زوال عقل است.
زوال عقل عروقی و بیماری آلزایمر شایع‌ترین نوع دمانس مختلط است اما ترکیبات دیگری نیز ممکن است وجود داشته باشد.
ممکن است دشوار باشد که بدانیم هر کدام چقدر در مشکلات فرد نقش دارد.
علل نادرتر زوال عقل
بسیاری از بیماری‌ها و شرایط نادرتر وجود دارد که می‌تواند منجر به زوال عقل یا علائمی شبیه به زوال عقل شود.
برخی از آنها عبارتند از:
اختلال شناختی خفیف
اختلال شناختی خفیف (MCI) دلیل زوال عقل نیست.
این اصطلاحی است که برای توصیف مشکلات جزئی حافظه و تفکر استفاده می‌شود، مانند:
مشکل در تمرکز
مشکلات برنامه‌ریزی و استدلال
این علائم آنقدر شدید نیستند که در زندگی روزمره مشکل ایجاد کنند.
اختلال شناختی خفیف (MCI) می‌تواند ناشی از یک مشکل یا بیماری زمینه‌ای مانند افسردگی، اضطراب یا مشکلات تیروئید باشد.
اگر مشکل یا بیماری زمینه‌ای درمان یا مدیریت شود، علائم اختلال شناختی خفیف (MCI) اغلب ناپدید می‌شوند و مشکل دیگری ایجاد نمی‌کنند.
اما در برخی موارد، افرادی که دچار اختلال شناختی خفیف (MCI) هستند٬ در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دمانس هستند که معمولاً ناشی از بیماری آلزایمر است.
درباره نحوه پیشگیری از دمانس بیشتر بخوانید.