سندرم میلودیسپلاستیک (میلودیسپلازی)

سندرم‌های میلودیسپلاستیک (MDS) نوعی سرطان خون نادر هستند که در آن به اندازه کافی سلول خونی سالم ندارید. 

این عارضه همچنین به عنوان میلودیسپلازی شناخته می‌شود.

انواع مختلفی از سندرم میلودیسپلاستیک وجود دارد. برخی از انواع آن می‌توانند سال‌ها به صورت خفیف باقی بمانند و برخی دیگر جدی‌تر هستند.

سندرم میلودیسپلاستیک می‌تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد، اما در بزرگسالان بالای ۷۰ سال شایع تر است.

در سندرم میلودیسپلاستیک چه اتفاقی می‌افتد؟

به طور معمول، بافت اسفنجی موجود در داخل استخوان‌ها (مغز استخوان) این موارد را تولید می‌کند:

• گلبول‌های قرمز خون برای حمل اکسیژن در بدن

• گلبول‌های سفید خون برای کمک به مبارزه با عفونت

• پلاکت‌ها برای کمک به لخته شدن خون 

اما در سندرم میلودیسپلاستیک، مغز استخوان شما به اندازه کافی از این سلول‌های خونی سالم تولید نمی‌کند. در عوض، سلول‌های غیرطبیعی می‌سازد که به طور کامل رشد نکرده‌اند (نابالغ).

با پیشرفت بیماری، مغز استخوان شما به تدریج توسط سلول‌های خونی نابالغ که به درستی کار نمی‌کنند، تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

این سلول‌ها، سلول‌های سالم را بیرون می‌رانند و تعداد سلول‌هایی که موفق به ورود به جریان خون می‌شوند را کمتر و کمتر می‌کنند.

این عارضه می‌تواند به آرامی یا سریع ایجاد شود و در برخی افراد می‌تواند به نوعی سرطان خون به نام لوسمی میلوئید حاد (AML) تبدیل شود.

انواع اصلی سندرم میلودیسپلاستیک

این سندرم با توجه به نوع سندرم میلودیسپلاستیک شما٬ می‌تواند فقط بر یک نوع سلول خونی یا بسیاری از آنها تأثیر بگذارد.

انواع اصلی سندرم میلودیسپلاستیک عبارتند از:

• سندرم میلودیسپلاستیک با دیسپلازی تک سلسله‌ای

• سندرم میلودیسپلاستیک با دیسپلازی چند سلسله‌ای

• سندرم میلودیسپلاستیک با بلاست‌های اضافی

انواع دیگری از سندرم میلودیسپلاستیک وجود دارد، و پزشک شما همچنین ممکن است در مورد «گروه خطر» سندرم میلودیسپلاستیک شما با شما صحبت کند. این گروه خطر به احتمال تبدیل سندرم میلودیسپلاستیک شما به لوسمی میلوئید حاد (AML) اشاره دارد.

علائم سندرم میلودیسپلاستیک

علائم شما به نوع سندرم میلودیسپلاستیک شما بستگی دارد. برای اکثر افراد، علائم در ابتدا خفیف هستند و به تدریج بدتر می‌شوند.

آنها می‌توانند شامل این موارد باشند:

• ضعف، خستگی و تنگی نفس گاه به گاه (به دلیل تعداد کم گلبول‌های قرمز)

• عفونت‌های مکرر (به دلیل تعداد کم گلبول‌های سفید)

• کبودی و خونریزی آسان، مانند خونریزی بینی (به دلیل تعداد کم پلاکت‌ها)

اگر هر یک از این علائم را دارید، باید با پزشک عمومی خود در مورد آنها صحبت کنید.

برخی از افراد مبتلا به سندرم میلودیسپلاستیک هیچ گونه علائمی ندارند. آنها ممکن است بعد از انجام آزمایش خون برای چیز دیگری متوجه شوند که به سندرم میلودیسپلاستیک مبتلا هستند.

خطر ابتلا به سرطان خون

برخی از افراد مبتلا به سندرم میلودیسپلاستیک به لوسمی حاد میلوئیدی (AML) مبتلا می‌شوند. لوسمی حاد میلوئیدی٬ سرطان گلبول‌های سفید خون است.

این به «تبدیل» معروف است. ممکن است چند ماه یا حتی چند سال طول بکشد تا این اتفاق بیفتد.

خطر این اتفاق بستگی به نوع سندرم میلودیسپلاستیک شما و تعداد سلول‌های طبیعی و غیر طبیعی شما دارد.

از پزشک خود در مورد خطر ابتلا به لوسمی حاد میلوئیدی (AML) سوال کنید.

درمان‌های سندرم میلودیسپلاستیک

نوع درمانی که دریافت می‌کنید به نوع سندرم میلودیسپلاستیک شما، خطر ابتلا به لوسمی حاد میلوئیدی (AML) و اینکه آیا شما شرایط و بیماری دیگری دارید بستگی دارد.

هدف از درمان، رساندن تعداد و نوع سلول‌های خونی در جریان خون شما به حالت عادی و مدیریت علائم شما است.

اگر سندرم میلودیسپلاستیک شما فقط خطر کمی برای تبدیل شدن به سرطان داشته باشد، ممکن است در ابتدا به هیچ درمانی نیاز نداشته باشید و فقط با آزمایش خون منظم تحت نظر باشید.

درمان علائم شما (درمان حمایتی)

علائم سندرم میلودیسپلاستیک اغلب با ترکیبی از این درمان‌ها قابل کنترل است:

• تزریق داروهای فاکتور رشد، مانند اریتروپویتین یا G-CSF - برای افزایش تعداد گلبول‌های قرمز یا سفید خون سالم.

• انتقال خون - گلبول‌های قرمز یا پلاکت، با توجه نیاز شما

• دارو برای از بین بردن آهن اضافی خون - که می‌تواند بعد از تزریق خون زیاد جمع شود

• آنتی بیوتیک برای درمان عفونت‌ها - اگر تعداد گلبول‌های سفید خون شما کم باشد

لنالیدومید

داروی لنالیدومید را می‌توان برای درمان یک نوع نادر سندرم میلودیسپلاستیک به نام «حذف 5q » استفاده کرد.

افراد مبتلا به «حذف 5q» ممکن است کم خونی شدید (کمبود گلبول‌های قرمز) داشته باشند که نیاز به تزریق خون به صورت منظم دارد.

لنالیدومید نوعی درمان است که به عنوان یک درمان بیولوژیکی شناخته می‌شود. به صورت کپسول بلعیده می‌شود و بر نحوه عملکرد سیستم ایمنی بدن شما تأثیر می‌گذارد.

آزاسیتیدین

آزاسیتیدین نوعی دارویی است که به عنوان یک عامل هیپومتیل کننده شناخته می‌شود که به صورت زیر پوستی تزریق می‌شود.

گاهی اوقات به افراد مبتلا به انواع جدی سندرم میلودیسپلاستیک ارائه می‌شود و ممکن است تولید خون را بهبود بخشد و پیشرفت سندرم میلودیسپلاستیک را آهسته کند.

شیمی درمانی

شیمی درمانی گاهی اوقات در صورت داشتن یک نوع سندرم میلودیسپلاستیک که خطر ابتلا به لوسمی حاد میلوئیدی را افزایش می‌دهد انجام می‌شود.

این درمان شامل مصرف داروهایی است که سلول‌های خونی نابالغ را با توقف رشد آنها از بین می‌برند. این دارو به صورت قرص یا آمپول مصرف می‌شود.

درمان شیمی درمانی شما احتمالاً مشابه درمانی است که برای لوسمی حاد میلوئیدی استفاده می‌شود.

درباره نحوه درمان لوسمی حاد میلوئیدی (AML) بیشتر بدانید

سرکوب کننده‌های ایمنی

داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، مانند گلوبولین‌های ضد تیموسیت (ATGs) و سیکلوسپورین، می‌توانند برای سرکوب سیستم ایمنی استفاده شوند و گاهی اوقات می‌توانند به بهبود تعداد سلو‌ل‌های خونی کمک کنند.

پیوند سلول‌های بنیادی (مغز استخوان)

پیوند سلول های بنیادی (که پیوند مغز استخوان نیز نامیده می‌شود) پس از شیمی درمانی انجام می‌شود.

این روش شامل جایگزینی سلول‌های خون غیرطبیعی شما با سلول‌های سالم اهداکننده است. سلول‌های خون سالم از طریق سرم به جریان خون شما وارد می‌شوند.

این روش گاهی اوقات می‌تواند سندرم میلودیسپلاستیک را به طور کامل درمان کند، اما برای همه مناسب نیست.

پیوند سلول های بنیادی به طور کلی فقط در صورتی برای شما انجام می شود که جوان و در سلامت عمومی نسبتا خوبی باشید، زیرا این یک درمان بسیار تهاجمی است.

اگر اهدا کننده مناسبی در خانواده خود داشته باشید (یکی از اقوام نزدیک، مانند برادر یا خواهر) بهتر خواهد بود. اما گاهی اوقات ممکن است پیوند سلول‌های بنیادی با استفاده از یک اهداکننده غیر خویشاوند که نوع بافت او با شما مطابقت دارد، انجام شود.

در مورد پیوند سلول‌های بنیادی بیشتر بدانید

علل سندرم میلودیسپلاستیک

علت سندرم میلودیسپلاستیک معمولاً مشخص نیست. این سندرم میلودیسپلاستیک اولیه نامیده می‌شود.

در موارد نادری، سندرم میلودیسپلاستیک می‌تواند توسط شیمی درمانی ایجاد شود. این به عنوان سندرم میلودیسپلاستیک ثانویه یا سندرم میلودیسپلاستیک مرتبط با درمان شناخته می‌شود.

سندرم میلودیسپلاستیک به طور معمول ارثی نیست، اما برخی از انواع نادر آن به صورت گاه به گاه ارثی هستند.

تشخیص سندرم میلودیسپلاستیک

سندرم میلودیسپلاستیک با انجام آزمایش خون و آزمایش مغز استخوان تشخیص داده می‌شود.

آزمایش خون تعداد گلبول‌های خونی طبیعی و غیرطبیعی شما را نشان می‌دهد.

آزمایش مغز استخوان شامل نمونه‌گیری از مغز استخوان شما، به طور معمول از استخوان لگن، تحت بی حسی موضعی است.

پزشک سوزنی را از طریق پوست شما وارد استخوان شما کرده و نمونه‌ای از مغز استخوان شما را با سرنگ بیرون می‌کشد. این نمونه برای بررسی زیر میکروسکوپ به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.

آزمایش مغز استخوان ۱۵ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد و می‌تواند در بخش یا بخش بیماران سرپایی انجام شود.