پیوند سلول‌های بنیادی و مغز استخوان

• بررسی اجمالی

• چه اتفاقی می‌افتد

• خطرات

پیوند سلول‌های بنیادی یا مغز استخوان، سلول‌های خونی آسیب دیده را با سلول‌های سالم جایگزین می‌کند. از این روش می‌توان برای درمان بیماری‌های خونی مانند لوسمی و لنفوم استفاده کرد. 

سلول‌های بنیادی سلول‌های خاصی هستند که توسط مغز استخوان (بافت اسفنجی که در مرکز برخی استخوان‌ها قرار دارد) تولید می‌شوند و می‌توانند به انواع مختلفی از سلول‌های خونی تبدیل شوند.

سه نوع اصلی از سلول‌های خونی که سلول‌های بنیادی می‌توانند به آنها تبدیل شوند عبارتند از:

• گلبول‌های قرمز - که اکسیژن را در سراسر بدن حمل می‌کنند

• گلبول‌های سفید - که به مبارزه با عفونت کمک می‌کنند

• پلاکت - که به توقف خونریزی کمک می‌کنند

پیوند سلول‌های بنیادی شامل از بین بردن سلول‌های خونی ناسالم و جایگزینی آنها با سلول‌های بنیادی جدا شده از خون یا مغز استخوان است.

چرا پیوند سلول‌های بنیادی انجام می‌شود؟

پیوند سلول‌های بنیادی برای درمان بیماری‌هایی استفاده می‌شود که در آن مغز استخوان آسیب دیده است و دیگر قادر به تولید سلول‌های خونی سالم نیست.

پیوند همچنین می‌تواند برای جایگزینی سلول‌های خونی که در اثر درمان شدید سرطان آسیب دیده یا تخریب شده‌اند، انجام شود.

بیماری‌هایی که پیوند سلول‌های بنیادی برای درمان آنها قابل استفاده است عبارتند از:

• کم خونی آپلاستیک شدید (نارسایی مغز استخوان)

• لوسمی - نوعی سرطان که گلبول‌های سفید خون را تحت تاثیر قرار می‌دهد

• لنفوم - نوع دیگری از سرطان که گلبول‌های سفید را تحت تأثیر قرار می‌دهد

• مولتیپل میلوما - سرطانی که سلول‌هایی به نام سلول‌های پلاسما را تحت تأثیر قرار می‌دهد

• برخی اختلالات خونی، سیستم ایمنی و متابولیک - از جمله کم خونی سلول داسی شکل، تالاسمی، نقص ایمنی ترکیبی شدید (SCID) و سندرم هورلر

پیوند سلول‌های بنیادی معمولاً تنها در صورتی انجام می‌شود:

•  که سایر درمان‌ها کمکی نکرده باشند

• مزایای بالقوه پیوند از خطرات آن بیشتر باشد

•  علی‌رغم بیماری زمینه‌ای٬ میزبان از سلامت نسبتاً خوبی برای انجام پیوند برخوردار باشد.

پیوند سلول‌های بنیادی شامل چه مراحلی است؟

پیوند سلول‌های بنیادی می‌تواند شامل برداشتن سلول‌های بنیادی سالم از خون یا مغز استخوان یک فرد - به طور ایده‌آل یک عضو نزدیک خانواده با نوع بافتی مشابه یا یکسان - و انتقال آنها به فرد دیگر باشد. این روش پیوند آلوژنیک نامیده می‌شود.

همچنین این امکان وجود دارد که سلول‌های بنیادی را از بدن خودتان بردارید و بعد از اینکه سلول‌های آسیب دیده یا بیمار برداشته شدند، آنها را پیوند بزنید. این روش پیوند اتولوگ نامیده می‌شود.

پیوند سلول های بنیادی دارای ۵ مرحله اصلی است. که عبارتند از:

1. آزمایشات و معاینات - برای ارزیابی سطح کلی سلامت شما.

2. برداشت - فرآیند جمع آوری سلول‌های بنیادی که برای پیوند استفاده می‌شود، از شما یا یک اهدا کننده.

3. آماده‌سازی - درمان با شیمی درمانی و/یا رادیوتراپی (پرتودرمانی) برای آماده‌سازی بدن شما برای پیوند.

4. پیوند سلول‌های بنیادی

5. بهبودی - باید حداقل چند هفته در بیمارستان بمانید تا پیوند شروع به اثر کند.

پیوند سلول‌های بنیادی می‌تواند یک تجربه فشرده و چالش برانگیز باشد. شما معمولا باید حداقل چند هفته در بیمارستان بستری باشید تا پیوند شروع به اثر کند و ممکن است تا یک سال یا بیشتر طول بکشد تا به طور کامل بهبودی پیدا کنید.

بدانید در طول پیوند سلول‌های بنیادی چه اتفاقی می‌افتد.

خطرات پیوند سلول‌های بنیادی

پیوند سلول های بنیادی یک عمل جراحی پیچیده‌ با خطرات قابل توجه است. مهم است که قبل از شروع درمان از خطرات و فواید احتمالی آن آگاه باشید.

مشکلات احتمالی که می‌توانید در طول یا بعد از فرآیند پیوند داشته باشید عبارتند از:

• بیماری واکنش در مقابل میزبان (GvHD) - این اتفاق در پیوندهای آلوژنیک رخ می‌دهد، زمانی که سلول‌های پیوند شده شروع به حمله به سلول‌های دیگر بدن شما می‌کنند.

• کاهش تعداد سلول‌های خونی - این می‌تواند منجر به کم خونی فقر آهن، خونریزی یا کبودی زیاد و افزایش خطر عفونت شود.

• عوارض جانبی شیمی درمانی - از جمله تعوع، خستگی، ریزش مو و ناباروری

درباره خطرات پیوند سلول‌های بنیادی بیشتر بخوانید.

اهدای سلول‌های بنیادی

اگر امکان استفاده از سلول‌های بنیادی خود شما برای پیوند وجود نداشته باشد، سلول‌های بنیادی باید از یک اهدا کننده دریافت شود.

برای افزایش احتمال موفقیت پیوند، سلول‌های بنیادی اهدایی باید دارای یک نشانگر ژنتیکی خاص - به نام آنتی ژن لکوسیت انسانی (HLA) - باشند که با گیرنده پیوند یکسان یا بسیار مشابه باشد.

بهترین شانس برای پیدا کردن یک مورد مشابه از خواهر یا برادر، یا گاهی اوقات یکی از اعضای نزدیک خانواده است. اگر در خانواده نزدیک شما مطابقت وجود نداشته باشد، جستجوی در بانک مغز استخوان محل زندگی شما انجام خواهد شد.

اکثر افراد در نهایت یک اهدا کننده را در این بانک پیدا می‌کنند، اگرچه ممکن است برای تعداد کمی از افراد پیدا کردن یک مورد مناسب بسیار سخت یا غیرممکن باشد.