Acute cholecystitis
کوله سیستیت حاد
کوله سیستیت حاد٬ التهاب کیسه صفرا است. معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که سنگ کیسه صفرا٬ مجرای سیستیک را مسدود کند.
سنگ‌های صفراوی سنگ‌های کوچکی هستند که معمولاً از کلسترول ساخته می‌شوند و در کیسه صفرا تشکیل می‌شوند. مجرای سیستیک دهانه اصلی کیسه صفرا است.
سنگ کیسه صفرا بسیار شایع است و بیش از ۱ نفر از هر ۱۰ بزرگسال دچار آن می‌شوند.
آنها معمولاً علائمی ایجاد نمی‌کنند، اما گاهی اوقات می‌توانند دوره‌های درد (کولیک صفراوی) یا کوله سیستیت حاد را ایجاد کنند.
کوله سیستیت حاد به دلیل خطر عوارض٬ یک عارضه بالقوه جدی است.
معمولاً باید در بیمارستان با استراحت، مایعات داخل وریدی و آنتی بیوتیک درمان شود.
علائم کوله سیستیت حاد
علامت اصلی کوله سیستیت حاد درد ناگهانی و شدید در سمت راست بالای شکم است. این درد به سمت شانه راست شما سرایت می‌کند.
قسمت آسیب دیده شکم معمولاً بسیار حساس است و تنفس عمیق می‌تواند درد را بدتر کند.
بر خلاف انواع دیگر دردهای شکمی، درد کوله سیستیت حاد معمولاً مداوم است و در عرض چند ساعت از بین نمی‌رود.
برخی از افراد ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشند، مانند:
تب
حالت تهوع
استفراغ
تعریق
از دست دادن اشتها
زرد شدن پوست و زرد شدن سفیدی چشم (یرقان)
برآمدگی در شکم
چه زمانی باید مشاوره پزشکی دریافت کرد
در صورت بروز درد شدید و ناگهانی شکم، به خصوص اگر بیش از چند ساعت طول بکشد یا با علائم دیگری مانند زردی و تب همراه باشد، در اسرع وقت به پزشک عمومی مراجعه کنید.
اگر نمی‌توانید فوراً با یک پزشک عمومی تماس بگیرید، برای مشورت با اورژانس محلی تماس بگیرید.
مهم است که کوله سیستیت حاد در اسرع وقت تشخیص داده شود، زیرا در صورت عدم درمان به موقع، خطر بروز عوارض جدی وجود دارد.
چه چیزی باعث کوله سیستیت حاد می‌شود؟
علل کوله سیستیت حاد را می‌توان به ۲ دسته اصلی تقسیم کرد: کوله سیستیت سنگی (کالکولوس) و کوله سیستیت بدون سنگ (آکالکولوس).
کوله سیستیت سنگی (کالکولوس)
کوله‌سیستیت سنگی شایع‌ترین نوع کوله‌سیستیت حاد است و معمولاً کمتر جدی است. حدود ۹۵ درصد از کل موارد را تشکیل می‌دهد.
کوله سیستیت سنگی زمانی ایجاد می‌شود که دهانه اصلی کیسه صفرا یعنی مجرای سیستیک، توسط سنگ کیسه صفرا یا ماده‌ای به نام لجن صفراوی مسدود شود.
لجن صفراوی مخلوطی از صفرا (مایعی که توسط کبد تولید می‌شود و به هضم چربی‌ها کمک می‌کند) و کریستال‌های کوچک کلسترول و نمک است.
انسداد مجرای سیستیک باعث تجمع صفرا در کیسه صفرا می‌شود و فشار داخل آن را افزایش می‌دهد و باعث التهاب آن می‌شود. کیسه صفرای ملتهب گاهی اوقات می تواند توسط باکتری عفونی شود.
کوله سیستیت بدون سنگ (آکالکولوس)
کوله سیستیت آکالکولوس٬ التهاب کیسه صفرا بدون سنگ کیسه صفرا است. این بیماری کمتر شایع است، اما معمولاً جدی‌تر از کوله سیستیت سنگی است.
علت دقیق کوله سیستیت بدون سنگ مشخص نیست، اما معمولاً عارضه یک بیماری جدی، عفونت یا آسیب است که به کیسه صفرا آسیب می‌رساند.
ترکیبی از عوامل خطر ممکن است منجر به کوله سیستیت غیر سنگی شود، از جمله آسیب تصادفی به کیسه صفرا در طول یک جراحی بزرگ، جراحات یا سوختگی‌های جدی، سپسیس، سوء تغذیه شدید یا کم آبی بدن.
تشخیص کوله سیستیت حاد
اگر شکم درد شدید دارید، پزشک عمومی احتمالاً یک آزمایش ساده به نام علامت مورفی انجام می‌دهد.
در حالی که دست پزشک عمومی روی شکم شما، درست زیر قفسه سینه شما فشار داده می‌شود٬ از شما خواسته می‌شود که نفس عمیقی بکشید.
هنگام تنفس، کیسه صفرا به سمت پایین حرکت می‌کند. اگر کوله سیستیت دارید، با رسیدن دست پزشک به کیسه صفرا٬ درد ناگهانی را تجربه خواهید کرد.
اگر علائم شما حاکی از کوله سیستیت حاد باشد، پزشک عمومی شما را فوراً برای آزمایش و درمان بیشتر به بیمارستان ارجاع می‌دهد.
آزمایش‌های که ممکن است در بیمارستان انجام دهید عبارتند از:
آزمایش خون - برای بررسی علائم التهاب در بدن شما
سونوگرافی از شکم - برای بررسی سنگ کیسه صفرا یا سایر علائم مشکل در کیسه صفرا
درمان کوله سیستیت حاد
اگر کوله سیستیت حاد در شما تشخیص داده شود، احتمالاً باید برای درمان در بیمارستان بستری شوید.
درمان اولیه
درمان اولیه معمولاً شامل این موارد است:
نخوردن یا نیاشامیدن (روزه گرفتن) برای از بین بردن فشار از روی کیسه صفرا
دریافت مایعات از طریق قطره مستقیم به داخل رگ (به صورت داخل وریدی) برای جلوگیری از کم آبی بدن
مصرف دارو برای تسکین درد
اگر تصور شود عفونت دارید به شما آنتی بیوتیک داده می‌شود.
اینها اغلب باید تا یک هفته ادامه داشته باشند، در این مدت ممکن است لازم باشد در بیمارستان بمانید، یا ممکن است بتوانید به خانه بروید.
عمل جراحی
ممکن است در مقطعی پس از درمان اولیه برای جلوگیری از عود کوله سیستیت حاد و کاهش خطر ابتلا به عوارض بالقوه جدی٬ برداشتن کیسه صفرا توصیه شود.
این نوع جراحی به عنوان کوله سیستکتومی (خارج کردن کیسه‌ی صفرا) شناخته می‌شود.
۲ نوع اصلی کوله سیستکتومی وجود دارد:
کوله سیستکتومی باز - وقتی که کیسه صفرا از طریق یک برش در شکم برداشته می‌شود
کوله سیستکتومی لاپاراسکوپیک - در آن کیسه صفرا با استفاده از ابزارهای جراحی مخصوص که از طریق چند برش کوچک در شکم شما وارد می‌شوند، برداشته می‌شود.
اگر آمادگی کافی برای انجام عمل جراحی را دارید، پزشک شما تصمیم می‌گیرد که بهترین زمان برای برداشتن کیسه صفرا چه زمانی است.
کوله سیستکتومی لاپاروسکوپیک اغلب در عرض ۱ هفته پس از تایید کوله سیستیت حاد توصیه می‌شود.
برخی از افرادی که کیسه صفرای خود را برداشته‌اند پس از خوردن برخی غذاها علائم نفخ و اسهال دارند، اما می‌توان بدون کیسه صفرا یک زندگی کاملا طبیعی داشت.
کیسه‌ی صفرا یک اندام مفید است، اما ضروری نیست زیرا کبد شما همچنان برای هضم غذا صفرا تولید می‌کند.
درباره بهبودی پس از برداشتن کیسه صفرا بیشتر بدانید
اگر برای عمل جراحی خیلی ضعیف هستید، ممکن است یک عمل جایگزین به نام کوله سیستوستومی پرکوتانه امکان پذیر باشد، اگرچه غیر معمول است.
در این روش یک سوزن به شکم شما وارد می‌شود تا مایع جمع شده در کیسه صفرا تخلیه شود.
عوارض احتمالی
بدون درمان مناسب، کوله سیستیت حاد گاهی اوقات می‌تواند منجر به عوارض بالقوه تهدید‌کننده زندگی شود.
عوارض اصلی کوله سیستیت حاد عبارتند از:
مرگ بافت کیسه صفرا (کوله سیستیت قانقاریایی) - که می‌تواند باعث عفونت جدی شود و می‌تواند در سراسر بدن پخش شود.
باز شدن کیسه صفرا (سوراخ شدن کیسه صفرا) - که می‌تواند عفونت را در شکم شما پخش کند(پریتونیت) یا منجر به تجمع چرک (آبسه) شود.
جراحی اورژانسی برای برداشتن کیسه صفرا برای درمان این عوارض در حدود ۲ یا ۳ مورد از هر ۱۰ مورد کوله سیستیت حاد مورد نیاز است.
پیشگیری از کوله سیستیت حاد
همیشه نمی‌توان از کوله سیستیت حاد پیشگیری کرد، اما با کاهش خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا، می‌توانید خطر ابتلا به آن را کاهش دهید.
یکی از اصلی‌ترین کارهایی که می‌توانید برای کاهش احتمال ابتلا به سنگ‌های صفراوی انجام دهید، اتخاذ یک رژیم غذایی سالم و متعادل و کاهش تعداد غذاهای پرکلسترول است.
تصور می‌شود که کلسترول در تشکیل سنگ‌های صفراوی نقش دارد.
زندگی با اضافه وزن یا چاقی نیز خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا را افزایش می‌دهد.
بنابراین باید وزن خود را با خوردن یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم کنترل کنید.
اما باید از رژیم‌های کاهش وزن سریع و کم کالری اجتناب کرد، زیرا شواهدی وجود دارد که می‌توانند تعادل شیمیایی صفرا را مختل کنند و در واقع خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا را افزایش دهند.
یک برنامه کاهش وزن تدریجی بهترین است.
در مورد پیشگیری از سنگ کیسه صفرا بیشتر بدانید
کیسه صفرا
کیسه صفرا یک اندام گلابی شکل کوچک است که در زیر کبد قرار دارد. هدف اصلی آن ذخیره و غلیظ کردن صفرا است.
کبد٬ صفرا را تولید می‌کند. صفرا مایعی است که به هضم چربی‌ها کمک می‌کند و سموم دفع شده توسط کبد را حمل می‌کند.
صفرا از طریق مجموعه‌ای از مجاری به نام مجاری صفراوی از کبد به کیسه صفرا منتقل شده و در آنجا ذخیره می‌شود.
کیسه صفرا وقتی لازم شد، صفرا را به سیستم گوارشی ترشح می‌کند. کیسه‌ی صفرا عضوی مفید است، اما ضروری نیست و می‌توان آن را بدون تداخل در توانایی شما برای هضم غذا به طور ایمن برداشت.