علل - بیماری رزوس
بیماری رزوس ناشی از ترکیب خاصی از گروههای خونی بین مادر باردار و جنین او است.
این بیماری تنها زمانی رخ میدهد که همه موارد زیر اتفاق بیفتد:
مادر دارای گروه خونی رزوس منفی (RhD منفی) است
نوزاد دارای گروه خونی رزوس مثبت (RhD مثبت) است
مادر قبلاً در معرض خون RhD مثبت قرار گرفته است و به آن پاسخ ایمنی داده است (معروف به حساسیت)
گروه های خونی
انواع مختلفی از خون انسان وجود دارد که به عنوان گروههای خونی شناخته میشوند و چهار گروه اصلی آن A ،B ،AB و O هستند. هر یک از این گروههای خونی میتوانند RhD مثبت یا منفی باشند.
اینکه فردی RhD مثبت است یا RhD منفی٬ با وجود آنتی ژن رزوس دی (RhD) تعیین میشود. این مولکولی است که در سطح گلبول های قرمز یافت میشود.
افرادی که آنتی ژن RhD دارند٬ RhD مثبت هستند و کسانی که آن را ندارند RhD منفی هستند.
چگونه گروههای خونی به ارث میرسند
گروه خونی شما به ژنهایی که از والدین خود به ارث میبرید بستگی دارد. اینکه RhD مثبت یا منفی باشید به تعداد نسخههایی از آنتی ژن RhD که به ارث بردهاید بستگی دارد. شما میتوانید یک نسخه از آنتی ژن RhD را از مادر یا پدر خود، یک نسخه از هر دوی آنها به ارث ببرید یا اصلاً آن را به ارث نبرید.
شما فقط در صورتی خون RhD منفی خواهید داشت که هیچ نسخهای از آنتی ژن RhD را از والدین خود به ارث نبرید.
زنی با خون RhD منفی٬ اگر گروه خونی شریک زندگی او RhD مثبت باشد٬ میتواند صاحب نوزادی با RhD مثبت شود. اگر پدر ۲ نسخه از آنتی ژن RhD داشته باشد، هر نوزادی خون RhD مثبت خواهد داشت. اگر پدر فقط یک نسخه از آنتی ژن RhD داشته باشد، احتمال RhD مثبت بودن نوزاد ۵۰ درصد است.
حساس شدن
نوزاد RhD مثبت تنها در صورتی به بیماری رزوس مبتلا میشود که مادر RhD منفی او نسبت به خون RhD مثبت حساس شده باشد. حساس سازی زمانی اتفاق میافتد که مادر برای اولین بار در معرض خون RhD مثبت قرار میگیرد و نسبت به آن پاسخ ایمنی ایجاد میکند.
در طول پاسخ ایمنی، بدن زن سلولهای خونی RhD مثبت را به عنوان عوامل خارجی تشخیص داده و برای از بین بردن آنها آنتیبادی تولید میکند.
در بیشتر موارد، این آنتیبادیها به اندازهای سریع تولید نمیشوند که در اولین بارداری مادر به جنین آسیب برسانند. در عوض، هر نوزادی که مادر در آینده داشته باشد و RhD مثبت باشد، بیشتر در معرض خطر است.
حساسیت چگونه ایجاد میشود؟
در دوران بارداری، حساسیت ممکن است رخ دهد اگر:
تعداد کمی از سلولهای خونی جنین وارد خون مادر شوند.
مادر در هنگام زایمان در معرض خون نوزادش قرار گیرد
در دوران بارداری خونریزی رخ داده باشد
انجام یک عمل جراحی تهاجمی در دوران بارداری ضروری بوده است - مانند آمنیوسنتز، یا نمونه برداری از پرزهای جفت (CVS)
مادر دچار آسیب شکم شود.
حساسیت همچنین میتواند پس از سقط جنین قبلی، حاملگی خارج از رحم یا اگر یک زن RhD منفی به اشتباه خون RhD مثبت دریافت کرده باشد (اگرچه این امر بسیار نادر است) رخ دهد.
چگونه حساسیت منجر به بیماری رزوس میشود
اگر حساسیت ایجاد شود، دفعه بعد که زن در معرض خون RH مثبت قرار گرفت، بدن او بلافاصله آنتی بادی تولید میکند.
اگر با یک نوزاد RhD مثبت باردار باشد، آنتی بادیها میتوانند با عبور از جفت و شروع به حمله به گلبولهای قرمز خون نوزاد، منجر به بیماری رزوس شوند.